درآمدی به فلسفه افلوطین

افلوطین در نزد خردمندان مرز و بوم ما از فارابی گرفته تا شیخ اشراق و مولانا رومی چهره ای شناخته شده و مورد احترام بوده است. اغلب وی را به واسطه اثری به نام "ا ثو لوجیا " که به نادرستی به ارسطو نسبت داده شده می شناسند ولیکن این از تحسین حکمت بیان شده در آن اثر شیزی نمی کاهد . تلاش دکتر پور جوادی برای شناساندن این حکیم قابل تقدیر است .

با سلام و تشکر از yekii که با تلخیص شرح نظرات و زندگی فلاسفه اطلاعات خوبی ارائه می دهند

عرض ادب
۲)
همانطوری که گفته شد فلوطین معتقد به اصل « وحدت وجود » است و حکمت خود را بر این بنیان نهاده است.
حکمتی که بعدها اساس بخش مهمی از حکمت جهان اسلام یعنی « حکمت اشراق » گردید!
وقتی گفته می شود فلوطین وحدت وجودی است یعنی حقیقت را واحد دانسته و اَحدیّت را اصل و منشأ کُلّ وجود می داند .
از نظر فلوطین « مبدأ نخستین » که موجٍد کُلّ موجودات است صورت مطلق و فعل تام می باشد اصلی که احدیت آن مُبرّا از تعداد و تقسیم است .
۳)
صرفنظر از بسط و تشریح حکمت فلوطین که در کتاب حاضر قابل پیگیری است یکی از موضوعات مهم رابطه ی حکمت اشراق با دیدگاههای فلوطین می‌باشد.
برخی مطالعات عرفان شناسی ، خاستگاه این تفکر و اندیشه را اسلام و حکمت خسروانی قبل از اسلام دانسته و در این مورد دلایل خود را بیان کرده اند.
گروهی دیگر به تأثیر اندیشه های فلوطین بر حکمت اشراق اشاره داشته و اعتقاد دارند که نمیتوان بعضی اصول اقتباسی حکمت اشراق از اندیشه های
فلوطین را انکار و ردّ کرد.!
۴)
از نظر بعضی از علمای تاریخ حکمت و فلسفه ؛ اینکه آیا عرفای اسلام و اشراقیون ایران مشرب عرفان را از فلوطین یا پیروان او دریافته اند مسئله ی پیچیده
و نیازمند بررسی های تطبیقی و تاریخی است .
با توجه به تشابه وسیع حکمت « نو افلاطونی » با با تعالیم عرفانی مشرق زمین و با توجه به این موضوع که در « قرن ششم » میلادی ( اول هجری )
جمعی از حُکمای یونان و نوافلاطونی به ایران مسافرت کردند ، عده ای را اعتقاد بر این است که این مسئله از عوامل اساسی شکل گیری عرفان و تصوف اسلامی است.
اما همانگونه که در بخش اول گفته شد همراهی فلوطین با « گُردیانوس » Gordienus امپراتور روم در نبرد با « شاپور اول » پسر اردشیر بابکان در سال ۲۵۲ میلادی
[ یعنی تقریباً ۳۰۰ سال قبل از تولد پیامبر اسلام ] از عوامل اساسی استفاده و تأثیر پذیری از حکمت ایران باستان است. و همانگونه که تحقیقات علمی و آکادمیک
نشان می‌دهد ایران زمین از دیدگاهی خاستگاه حکمت اشراق بوده و حکمایی بوده اند که در مسلک اشراق قدم می‌زده و اندیشه می کرده اند و میتوان تصور کرد که
افلاطونیان اخیر عقاید خود را از حکمای مشرق زمین گرفته اند.
فلاسفه ی نوافلاطونی گروه های مختلف را شامل می شود ، در میان آنها بعضی در حکمت به جایگاه رفیع رسیده
و بعضی نیز به باطنی گری و طلسم و سحر و جادو و خوارق عادات پرداخته اند !
اشاره ی بعضی نویسندگان یونانی به « حکمای عریان » یا مرتاضان هندی مؤید این واقعیت باشد.!

عرض ادب
در تاریخ فلسفه و حکمت ، کلیه ی فلسفه ایکه به « افلاطونیان متأخر » نسبت داده می‌شود و در حقیقت نوعی « حکمت اشراق و عرفان »
تلقی می‌شود مربوط به « فلوطین » است .
به گفته ی ذکاءالملک فروغی « فلوطین » اگرچه از یونانیان مصر است اما اصالتأ رومی است و در اسکندریه به حضور یکی از حکمای اسکندرانی
بنام « آمونیوس ساکاس » رسیده و از محضر او « فلسفه و عرفان » آموخته و برای آموختن حکمت ایرانیان و هند ، همراه امپراتور روم « گُردیانوس »
که در جنگ با شاپور ساسانی بود به ایران آمده اما در بازگشت به روم رفت و در آنجا رحل اقامت گزید و تا زمان فوت در سال ۲۷۰ میلادی آنجا ماند.
فلسفه ی فلوطین را از جهاتی « التقاطی » می خوانند!
علت این نسبت آن است که آنها از جهاتی تجدید مذهب « افلاطون » کرده اند اما در حقیقت باید اذعان داشت که آنها دیدگاهها و تحقیقاتی در فلسفه دارند
که نه تنها دارای اصالت بوده و بدیع هستند بلکه به آنها استقلال می بخشد.
« فلوطین » فیلسوفی شفاهی بود و حکمت خود را مکتوب نمی کرد اما با اصرار و خواهش شاگردان اقدام به نوشتن دیدگاهها ی خود نمود که تعداد تصنیفات
او به ۵۴ رساله می‌رسید .
بعدها یکی از شاگردان مبرّز او بنام « فرفریوس » آنها را در ۶ مجلد و هر مجلد مشتمل بر ۹ رساله مرتب کرد .
بطور کلی باید گفت :
فلوطین « وحدت وجودی » است یعنی « حقیقت » را واحد میداند.
او « اَحَدیّت » را اصل و منشأ کلّ وجود می داند. فلوطین موجودات عالَم را فَیَضانی از مبدأ نخستین و مصدر کل انگاشته و غایت وجود را
بازگشت به همان مبدأ می پندارد که در قوس نزول ، عوالم روحانی و جسمانی را ادراک می نماید .